Taart

Het is juni 1983. Televisiekijkers hebben het helemaal gehad met de arrogant kraaiende VARA-huisstijlhaan. De directie besluit daarom dringend behoefte te hebben aan een nieuwe visuele identiteit. Als groepsleider van NOS Grafisch Ontwerp wordt mij verzocht voorstellen daartoe te ontwikkelen. De opdrachtgevers hebben echter geen idee welke kant het moet opgaan. Ik besluit het verzoek bij een stagiair neer te leggen en tijdens het proces over zijn schouder mee te kijken. Hou het vooral sober! luidt mijn advies. Had de VARA Jansen geheten, dan zou er logischerwijs behoefte zijn geweest aan een onderscheidende vormgeving. Maar het geval wil dat er slechts één VARA bestaat. Die unieke lettercombinatie zal moeten volstaan, zo is mijn mening. En gedacht aan kleur ligt rood voor de hand. Met deze informatie gaat de stagiair aan de slag. Verschillende lettertypes worden geprobeerd. Letters met schreef en letters zonder schreef. Een rood liggend streepje hier, een rood staand streepje daar. Het levert stijlvolle letterbeelden op, maar van een onderliggende gedachte is geen sprake. Weken verstrijken, het worstelen duurt voort. Hoewel er met de uitstraling van het beeld niets mis is, ontbreekt toch hét betekenisvolle element. Een halfuur voordat het ontwerp intern gepresenteerd zal worden, spreek ik mijn bezorgdheid nog eens uit. Het voorstel zal het niet gaan halen, zoveel is zeker. Juist als ik moedeloos het hoofd laat hangen, verschijnt – in een lichtflits - een Hand uit de hemel. Een Hand met een schaar. De boodschap is duidelijk: knip een rondje uit rood papier en plaats dat onder het verticale rode balkje! En zowaar, een wonder geschiedt: het uitgeknipte rondje verandert op slag in de punt van een uitroepteken. Een rood uitroepteken te midden van de zwarte letters VARA. Hoera, het is een logo! Witte rook! Habemus verbum! Na decennia van fakkels, morgenrood en kraaiende hanen heeft de VARA ineens een leesteken als symbool. Nu is het zaak een en ander te perfectioneren.

Als het logo zijn definitieve vorm heeft, kan het worden gepresenteerd aan de directie en huisstijlcommissie van de VARA. Geen middel wordt geschuwd om hen te overtuigen. Het tafelblad in de bespreekkamer is voorzien van een sterk uitvergroot logo. Geanimeerde varianten draaien op een televisiescherm. Etalagefiguren dragen het op een T-shirt. Aan de wanden hangen gidscovervoorstellen en storyboards. Voor de rokende commissieleden liggen luciferdoosjes klaar. Het koffiemeisje schenkt koffie in gelegenheidskopjes en presenteert er petit-fours bij. Dit alles voorzien van het logo-ontwerp. De geachte dames en heren zijn stupéfait. Applaus en gefeliciteerd! In de maanden die volgen, ontwerpen en realiseren wij vervolgens de complete huisstijl. Collega Ron van Roon verzorgt het drukwerk. Ik houd mij voornamelijk bezig met stationcalls, programmaleaders en interludes. Op 1 oktober 1983 gaat de nieuwe televisievormgeving officieel on air. Hosanna alom. Van VARA-zijde blijft het echter dagenlang oorverdovend stil. Totdat op een middag, o vreugde, een VARA-chauffeur een gebaksdoos komt afleveren. T.a.v. F. Lasès. Afzender: de huisstijlcommissie staat op het deksel. Een briefje zit er niet bij. Gespannen open ik de doos. Wij blijken als dank voor de nieuwe visuele identiteit een slagroomtaart cadeau te krijgen. De banketbakker heeft er overduidelijk zijn stinkende best op gedaan. Uit poepbruin en piemelroze marsepein heeft hij het logo gekneed en in de slagroom gelegd. Vol bewondering kijk ik gedurende een halve minuut naar het kunstwerk. Ik ben er verlegen mee. Zo’n geschenk kun je natuurlijk onmogelijk aannemen. Je geniet immers al een niet-onredelijk NOS-maandsalaris. Er staat mij dan ook niets anders te doen dan retour afzender op het deksel te schrijven. De chauffeur kan de taart gelijk weer meenemen.

Twee jaar later lopen Ron van Roon en ik in het Centre Pompidou voor de vernissage van een internationale typografietentoonstelling. Wij beiden zijn er met diverse werkstukken vertegenwoordigd. Ik met onder meer de VARA-televisievormgeving. Wie schetst onze verbazing als wij tussen de aanwezigen de voltallige VARA-huisstijlcommissie ontwaren. Zouden zij de slagroomtaart stiekem zelf hebben opgegeten? Inclusief het logo? Dat flitst even door mijn hoofd. Ik besluit het de heren maar niet te vragen.

(c) Frans Lasès